Chỉ định

Acetuss được dùng trong các trường hợp:

• Được dùng làm thuốc tiêu chất nhầy trong bệnh nhầy nhớt (mucoviscidosis) (xơ nang tuyến tụy), bệnh lý hô hấp có đờm nhầy quánh như trong viêm phế quản cấp và mạn, và làm sạch thường quy trong mở khí quản.
• Được làm thuốc giải độc trong quá liều paracetamol.

Dược lực học

Nhóm dược lý: Thuốc tiêu chất nhầy tác dụng trên đường hô hấp.

Mã ATC:R05CB01

Acetylcystein (N – acetylcystein) là dẫn chất N – acetyl của L – cystein, một amino – acid tự nhiên. Acetylcystein được dùng làm thuốc tiêu chất nhầy và thuốc giải độc khi quá liều paracetamol. Thuốc làm giảm độ quánh của đờm ở phổi có mủ hoặc không bằng cách tách đôi cầu nối disulfua trong mucoprotein và tạo thuận lợi để tống đờm ra ngoài bằng ho, dẫn lưu tư thế hoặc bằng phương pháp cơ học.

Acetylcystein dùng để bảo vệ chống gây độc cho gan do quá liều paracetamol, bằng cách duy trì hoặc khôi phục nồng độ glutathion của gan là chất cần thiết để làm bất hoạt chất chuyển hóa trung gian của paracetamol gây độc cho gan. Trong quá liều paracetamol, một lượng lớn chất chuyển hóa này được tạo ra vì đường chuyển hóa chính (liên hợp glucuronid và sulfat) trở thành bão hòa. Acetylcystein chuyển hóa thành cystein kích thích gan tổng hợp glutathion và do đó, acetylcystein có thể bảo vệ được gan nếu bắt đầu điều trị trong vòng 12 giờ sau quá liều paracetamol. Bắt đầu điều trị càng sớm càng tốt.

Dược động học

Sau khi uống, acetylcystein được hấp thu nhanh ở đường tiêu hóa và bị gan khử acetyl thành cystein và sau đó được chuyển hóa. Đạt nồng độ đỉnh huyết tương trong khoảng 0,5 đến 1 giờ sau khi uống liều 200 đến 600 mg.

Sinh khả dụng nằm trong khoảng từ 4-10% liều dùng, có thể do chuyển hóa bước đầu trong gan.

Thời gian bán thải là 2 giờ.

Độ thanh thải thận chiếm 30% độ thanh thải toàn thân

Cách dùng

Acetuss được dùng bằng đường uống. Bẻ ống nhựa và uống trực tiếp dung dịch trong ống.

Liều dùng

Làm thuốc tiêu nhày:

• Người lớn: 10 ml x 3 lần/ngày.
• Trẻ em ≥ 7 tuổi: 10 ml x 3 lần/ngày (liều như người lớn).
• Trẻ em từ 2 đến 7 tuổi: 10 ml x 2 lần ngày.

Giải độc paracetamol:

Liều đầu tiên 140 mg/kg, tiếp theo là 70 mg/kg, uống cách nhau 4 giờ 1 lần, tổng cộng 17 lần. N-Acetylcistein được thông báo rất hiệu quả khi dùng trong vòng 8 giờ sau khi bị quá liều paracetamol. Hiệu quả giảm sau thời gian đó, nhưng thời gian gần đây cho rằng điều trị chậm tới 24 giờ sau vẫn có ích.

Làm gì khi dùng quá liều?

Triệu chứng quá liều:Khi uống Acetylcystein với liều cao có thể gây buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy và các triệu chứng đường tiêu hóa khác.

Xử trí:Điều trị quá liều chủ yếu là điều trị triệu chứng.

Làm gì khi quên 1 liều?

Nếu quên một liều thuốc, cần dùng thuốc càng sớm càng tốt, nhưng hãy bỏ qua liều đã quên nếu gần đến giờ dùng liều tiếp theo, không dùng hai liều cùng một lúc.

Acetylcystein có giới hạn an toàn rộng. Tuy hiếm gặp co thắt phế quản rõ ràng trong lâm sàng do acetylcys-tein, nhưng vẫn có thể xảy ra với tất cả các dạng thuốc chứa acetylcystein.

Thường gặp, ADR > 1/100:

• Buồn nôn, nôn.
• Tim mạch: đỏ bừng, phù, tim đập nhanh.

Ít gặp, 1/1000 < ADR < 1/100:

• Buồn ngủ, nhức đầu, ù tai.
• Viêm miệng, chảy nước mũi nhiều.
• Phát ban, mày đay.

Hiếm, ADR < 1/1000:

• Co thắt phế quản kèm phản ứng dạng phản vệ toàn thân.
• Sốt, rét run.

Thông báo ngay cho bác sĩ hoặc dược sĩ những tác dụng không mong muốn gặp phải khi sử dụng thuốc.

Hướng dẫn sử trí ADR

Dùng dung dịch Acetylcystein pha loãng có thể làm giảm khả năng gây nôn nhiều do thuốc. Điều trị ngay phản ứng phản vệ bằng tiêm dưới da adrenalin (0,3 – 0,5 ml dung dịch 1/1000), thở oxy 100%, đặt nội khí quản nếu cần, truyền dịch tĩnh mạch để tăng thể tích huyết tương, hít thuốc chủ vận beta-adrenergic nếu co thắt phế quản, tiêm tĩnh mạch 500 mg hydrocortison hoặc 125 mg methylprednisolon. Có thể ức chế phản ứng quá mẫn với acetylcystein bao gồm phát ban toàn thân, ngứa, buồn nôn, nôn, chóng mặt, bằng dùng kháng histamin trước. Có ý kiến cho rằng quá mẫn là do cơ chế giả dị ứng trên cơ sở giải phóng histamin hơn do nguyên nhân miễn dịch.

Trước khi sử dụng thuốc bạn cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và tham khảo thông tin bên dưới.

Chống chỉ định

• Bệnh nhân có tiền sử dị ứng với bất kỳ thành phần nào của thuốc.
• Trẻ em < 2 tuổi.

Thận trọng khi sử dụng

Bệnh nhân hen phế quản phải được theo dõi chặt chẽ trong quá trình điều trị, trong trường hợp co thắt phế quản, nên dừng ngay việc điều trị.

Việc sử dụng acetylcystein lúc đầu có thể bị tăng tiết dịch khí phế quản, có thể xuất hiện nhiều đờm loãng ở phế quản, cần phải hút để lấy đờm ra trong trường hợp bệnh nhân giảm khả năng ho.

Thuốc này có chứa natri, cần được xem xét ở bệnh nhân có chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt.

Thận trọng với những người không dung nạp đường.

Ảnh hưởng của thuốc lên khả năng lái xe và vận hành máy móc

Acetylcystein không ảnh hưởng đến khả năng lái xe và vận hành máy móc.

Sử dụng thuốc cho phụ nữ trong thời kỳ mang thai và cho con bú

Phụ nữ có thai:

Điều trị quá liều paracetamol bằng acetylcystein ở người mang thai có hiệu quả và an toàn, và có khả năng ngăn chặn được độc tính cho gan ở thai nhi cũng như ở người mẹ.

Phụ nữ đang nuôi con bằng sữa mẹ:

Thuốc dùng an toàn cho người cho con bú.

Tương tác thuốc

Không nên sử dụng đồng thời acetylcystein cùng với các thuốc chống trầm cảm và các thuốc giảm đau vì việc giảm phản xạ ho có thể dẫn đến sự tích tụ của các chất tiết lưu huỳnh.

Acetylcystein có thể làm giảm nồng độ của carbarmazepine dưới mức điều trị.

Nơi khô ráo, tránh ánh sáng, nhiệt độ dưới 30°C.